f

Fedrynand Ruszczyc – twórca niezapomniany, patriota oddany sztuce

Fedrynand Ruszczyc – twórca niezapomniany, patriota oddany sztuce

Z powołania – pejzażysta, malarz, rysownik i grafik, z poczucia obowiązku wobec odradzającej się Ojczyzny – uczestnik Armii Ochotniczej w 1920 roku, ze względu na dorobek – patron szkoły w Rudomnie pod Wilnem i profesor akademicki a ponadto scenograf zafascynowany palmiarstwem, któremu przypisuje się słynne „ruszczycówki“.

Promotor symbolizmu w nurcie Młodej Polski i patron szkolny

Pamięć o Ferdynandzie Ruszczycu na Wileńszczyźnie zachowała się przez wiele lat, a od niemal dwóch dekad wzmacnia się z każdym rokiem coraz widoczniej. Namacalnym świadectwem tego procesu jest działalność placówki oświatowej w podwileńskim Rudominie. Tamtejsze gimnazjum nosi imię Ferdynanda Ruszczyca, a wychowankowie szkoły doskonale kojarzą dorobek wybitnego artysty, który w twórczości i formie przekazu wybiegał dalece poza swoją epokę i ówczesne trendy, w pewnym sensie pozostawiając po sobie pejzaże nieograniczone, ponadczasowe, wykraczające nawet poza symbolizm Młodej Polski, którego był aktywnym promotorem.

Było kilka propozycji. Wybierając patrona dla szkoły, brano pod uwagę przede wszystkim dwie postaci: Andrzeja Rudaminy, zakonnika, urodzonego w roku 1595, który był misjonarzem w Chinach oraz Ferdynanda Ruszczyca – związanego z Wilnem malarza, grafika, scenografa. Ale ponieważ o życiu zakonnika wiadomo niewiele, wybór padł na znanego pejzażystę. Kandydatura Ferdynanda Ruszczyca, zgłoszona była przez ówczesną dyrektor śp. Teresę Berezińską. Wybór padł na Ruszczyca, tak jak duszą i ciałem związany był z Ziemią Wileńską, tu tworzył, nauczał, działał – opowiada  dyrektor Gimnazjum im. Ferdynanda Ruszczyca Żaneta Jankowska.

W 2002 r. na uroczystość nadania ówczesnej szkole imienia wybitnego artysty przybył Ferdynand B. Ruszczyc, ówczesny dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, wnuk Ferdynanda Ruszczyca, wraz z małżonką Grażyną i dziećmi: Edwardem i Karoliną. Szkoła otrzymała wówczas w podarunku „Dzienniki” Ferdynanda Ruszczyca, symbolicznie przekazane przez wnuka wybitnego malarza i grafika.

Nasi uczniowie już od pierwszej klasy poznają postać swojego patrona i każdego roku pogłębiają wiedzę na temat jego życia. Tradycją gimnazjum stały się też uroczyste obchody urodzin Patrona. W 2020 roku uroczystość odbywała się online, pandemia nie przerwała obchodów odbywających się 10 grudnia każdego roku – opowiada dyrektorka.

W szkole w Rudominie co roku organizuje się wiele przedsięwzięć poświęconych Ruszczycowi.

W gimnazjum mamy portret Ferdynanda Ruszczyca, który został namalowany przez nauczyciela naszego gimnazjum. W ubiegłym roku mieliśmy przygotowany cały plan poświęcony postaci Ruszczyca. W miarę możliwości realizowaliśmy go, ale pandemia w 2020 roku mocno pokrzyżowała nam plany. Mieliśmy zaplanowany także wyjazd do Warszawy i Krakowa, gdzie mieliśmy zapoznać się z miejscami związanymi z życiem i twórczością Ruszczyca. Niestety nie udało się tego zrealizować – opowiada Żaneta Jankowska.

Wbrew logice obostrzeń i licznych zakazów uczniom gimnazjum pozostaje poczucie, że pandemia jednak nie wpływa na zainteresowanie dorobkiem naszych wybitnych przodków, a więcej wolnego czasu sprzyja odkrywaniu nieznanych epizodów z życia patrona szkoły.

Ruszczycówki – czyli co Ruszczyc wniósł w rozwój palmiarstwa i jak dziś inspiruje młodych

Ferdynand Ruszczyc miał wiele pasji. Grafikę i malarstwo uzupełniały rysunki i szkice, dopełnia je praca pedagogiczna a nawet zamiłowanie do rękodzieła ludowego i tkactwa. Jak czytamy w książce-albumie „Palmy Wileńszczyzny”, wydanej w 2018 r. „… odkrył dla palmiarek sposób użycia suchych kwiatów i ich farbowania, splatania w wałeczkowy kształt (tzw. ruszczycówki), tworzenia ornamentyki dla wileńskiego tkactwa ludowego”.

Artysta lubił po prostu malować palmy. Interesował się sztuką ludową a wątki etnograficzne były mocną inspiracją i źródłem natchnienia w jego procesie twórczym. Dziś jego duch potrafi natchnąć młodych ludzi zainteresowanych malarstwem, rysunkiem czy grafiką.

W gimnazjum zorganizowaliśmy kilka obozów artystycznych związanych z patronem. W czasie obozów uczniowie zwiedzali wileńskie miejsca związane z Ruszczycem. Uczyli się wić palmy, a jak wiemy Ruszczyc wpłynął na kształt i rozwój sztuki palmirskiej na Wileńszczyźnie. Ściśle także współpracujemy ze Szkołą Sztuk Pięknych w Rudominie, organizujemy wspólne plenery poświęcone Ruszczycowi – opowiada dyrektor Jankowska.

Uczniowie gimnazjum Ferdynanda Ruszczyca co roku brali udział w międzynarodowych plenerach. Ten zwyczaj przerwała dopiero pandemia i trudny 2020 rok. Ale rok wcześniej szkole udało się, dzięki wsparciu z Polski, zorganizować wyjazd dla młodzieży w rodzinne strony Ferdynanda Ruszczyca a nawet zorganizować plenery malarskie i wykonać reprodukcję do wybranego obrazu Ferdynanda Ruszczyca oraz stworzyć album o nim i jego twórczości.

Realizację zaplanowanego projektu rozpoczęliśmy w maju, 2019 roku wyjazdem na plener „Niebo i ziemia Ferdynanda Ruszczyca” na Białoruś do Bogdanowa – w rodzinne strony patrona. Następny etap projektu odbył się 25-27 października w gimnazjum w Rudominie i na wzgórzach ruszczycowskiego Wilna. Odbyła się konferencja, następnie – zwiedzanie wystaw, muzeów, galerii, miejsc związanych z życiem i twórczością Ruszczyca – podkreśla dyrektorka.

Uczestnicy projektu – uczniowie z Białorusi i gimnazjum Ferdynanda Ruszczyca, poza planowanymi tematami poruszali tematy wcześniej nieprzewidziane przez autorów projektu, jak na przykład zwiedzanie Pohulanki (teatr na Pohulance), Góry Bouffałowej, cerkwi, kościołów i innych obiektów wpisujących się w unikalny koloryt wileńskiej architektury i historii miasta. Przy tej okazji młodzi ludzie mieli szansę odkrywać historię Wilna i zgłębić wiedzę o patronie szkoły w Rudominie, który zasłynął nie tylko jako wybitny malarz i grafik, ale też jako profesor krakowskich, warszawskich i wileńskich uczelni oraz uczestnik walk z bolszewikami w 1920 roku i żołnierz Armii Ochotniczej.

Staramy się, aby nasi uczniowie jak najlepiej poznali twórczość patrona szkoły. Nieraz w naszym gimnazjum gościliśmy przedstawicieli rodziny Ruszczyców: wnuka patrona, Ferdynanda Ruszczyc z synem Edwardem – kończy Żaneta Jankowska.

Ferdynand Ruszczyc patronem nieprzypadkowej szkoły ufundowanej dla uczczenia pamięci Józefa Piłsudskiego

W 2007 r. jako jedna z pierwszych w rejonie wileńskim placówka w Rudominie uzyskała status gimnazjum. Dzieje szkolnictwa w tej podwileńskiej miejscowości są jednak znacznie dłuższe.

Pierwsza wzmianka o rudomińskiej szkole pojawiła się w 1782 roku. Wówczas w Rodominie była szkółka parafialna, w której uczyło się 10-cioro dzieci bogatych rodziców, a rok później w szkole uczyło się 21 uczniów. Do roku 1919 o rudomińskiej szkole brak informacji.

Ze źródeł historycznych wiadomo, że 3-4 klasowa polska szkoła działała po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Przed II wojną światową została zbudowana nowa szkoła – była to jedna z tzw. 100 szkół Piłsudskiego, zbudowanych na Wileńszczyźnie w celu upamiętnienia zmarłego w 1935 roku Marszałka.

Pamięć o Ferdynandzie Ruszczycu jest kultuwowana na Wileńszczyźnie. Wilno to miasto w którym żył, tworzył i pracował, jednak wiele z jego ulubionych inspiracji – przede wszystkim pejzaży i bezkresnych kresowych horyzontów – zostało po 1945 roku po białoruskiej stronie granicy, która po II wojnie światowej brutalnie przepołowiła Wileńszczyznę na dwie nierówne części, czyniąc część dziedzictwa tych ziem trudniej dostępnym.

a

Tue ‒ Thu: 09am ‒ 07pm
Fri ‒ Mon: 09am ‒ 05pm

Adults: $25
Children & Students free

673 12 Constitution Lane Massillon
781-562-9355, 781-727-6090